Atsan atılmaz, satsan satılmaz

Hepimizin evinde bir köşede duran, ne atsak içimiz elvermez ne de satsak alıcısı olmaz dediğimiz eşyalar var. Misal, bir zamanlar çok kıymetli gelen ama artık işimize yaramayan, atmaya da kıyamadığımız o eski spor ayakkabısı ya da yıllardır rafa bile dokunulmayan kitaplar... Ne tam anlamıyla gereksiz, ne de vazgeçilmezler.

Peki, bu 'atsan atılmaz, satsan satılmaz' eşyalardan nasıl kurtulacağız? Ya da gerçekten kurtulmak mı lazım? Bu yazıda, elden çıkmayan eşyalara karşı pratik çözümler, yeni bakış açıları ve işe yarayan tüyoları bulacaksın. Evde fazlalık olan eşyaların hayatını nasıl kolaylaştırabileceğini meselenin özüyle anlatacağım. Hazır mısın?

• Atsan Atılmaz Nedir?
• Neden Ayrılamıyoruz?
• Gerçek Değeri Nasıl Anlaşılır?
• Eldeki Eşyaya Yeni Hayat Vermek
• Satmaya Kalkınca Dikkat Edilecekler
• Gerçekten Kurtulmalı Mıyız?

Atsan Atılmaz Nedir?

"Atsan atılmaz, satsan satılmaz" diye bir laf var, tam olarak ihtiyaç fazlası ama çöpe atmaya da kıyamadığımız şeyleri anlatıyor. Kimisinde çocukluktan kalma bir biblo olur, kimisinde infial yaratan bir tezgahtan alınmış forma. Bu tip eşyaları biriktirmenin en yaygın nedeni artık kullanmıyor olsak bile duygusal bir bağ kurmamız. Eski bir futbol topunu düşün; belki yırtık, belki havası inmiş. Ama o anıları hatırlatan başka bir eşyayla kolay kolay yer değiştiremezsin.

Aslında burada esas mesele, kullanışlılık ile duygusal değer arasında sıkışıp kalmak. Bu eşyalar alan işgal eder, yer kaplar ama kıymeti kişiden kişiye değişir. İkinci el piyasasında çoğu zaman "elden çıkmazlar". Sitelerde aylarca satılmayı bekleyen eski model spor ekipmanları ya da defolu kitap setleri bunun en net örnekleri. İşte atsan atılmaz dediğimiz eşyalar, genellikle ya kimseye hitap etmez ya da sahibinin gözünde paha biçilmezdir.

Türkiye’de yapılan bir araştırmada, evdeki kullanılmayan eşyaların yüzde 60’ı duygusal sebeplerle saklanıyor. Özellikle gençler ve yaşlılar arasında bu oran daha da yüksek. Yani neredeyse her evde en az bir tane "atsan atılmaz" eşya mutlaka vardır. Buradaki ana konu, bu eşyaların bariz bir işlevi olmaması ama yine de evin bir köşesinde kendine yer bulmayı başarması.

Neden Ayrılamıyoruz?

Bazı eşyaları atmaya elimiz varmazken, satmaya çalışsak bile bir türlü elden çıkaramayız. İnsanların eski eşyalarını biriktirmesinin diye birden fazla sebebi var. En büyüklerinden biri "bir gün lazım olur" düşüncesi. Araştırmalara göre, Türkiye'de ev sahiplerinin yüzde 62'si bu yüzden yıllarca kullanılmayan eşyaları saklıyor.

Bir diğer sebep ise duygusal bağlılık. Bazen bir eski tişört, bir kupa ya da üniversite yıllarından kalma defter, anı olarak kalıyor. Bu parçalara bakmak çocukluğumuzu ya da eski dostlukları hatırlatıyor. Aslında eşyanın kendisinden çok, ona yüklenen anlam zorlaştırıyor ayrılığı.

Çoğu kişi, eşyaların maddi değerini de abartabiliyor. Mesela yıllar önce alınan bir elektronik cihaz, gerçekten satılabilir mi diye umut ediliyor. Ancak piyasada aynı ürüne talep olmayınca beklenen fiyatları göremiyoruz. Aşağıdaki tablo güncel ikinci el satış sitelerinde en çok elde kalan ve fiyatı düşen kategori örneklerini gösteriyor:

Bazı insanlar eşyalarını paylaşmaktan da çekiniyor. Hani "acaba birine verdim, sonra lazım olursa" endişesiyle hiç kullanılmayan şeyler yıllarca dolaplarda bekliyor.

• Biraz güven eksikliği
• Duygusal anlam yükleme
• Gereğinden fazla değer biçme
• Gereksiz kaybetme korkusu

İşte bu nedenlerle, atsan atılmaz dediğimiz tüm o eski eşyalar evde kalmaya devam ediyor. Ama çözümü yok değil, yeter ki neden ayrılamadığımızı net şekilde bilelim.

Gerçek Değeri Nasıl Anlaşılır?

Bir eşyanın gerçek değeri nedir, nasıl öğreneceğiz? Önce akıldan çıkarmamak lazım: Duygusal bağlılık, bir nesnenin maddi değeriyle aynı şey değildir. Bunu netleştirdin mi iş kolaylaşıyor. Mesela, piyasada bu eşyadan ne kadar var, ikinci el sitelerinde kaça satılıyor diye bakmak lazım. Sahibinden, Letgo ya da Facebook Marketplace gibi yerlerde benzeri ürünlere göz gezdir. Fiyatlar, talep ve yorumlar sana çok net fikir verir.

Bununla kalmayıp, eğer ürün markalı ya da koleksiyonluk bir şeyse, eBay ve uluslararası sitelerdeki fiyatlara da mutlaka bak. Hatta aynı ürünün kutulu, kullanılmamış ve iyi durumda olanlarını karşılaştırırsan, seninkinin hangi gruba girdiğini daha iyi anlarsın.

• Eğer ürün elektronikse, model yılı ve çalışıp çalışmadığı çok önemli.
• Kitap, plak ya da koleksiyon malzemesi gibi şeylerde ise baskı yılı, kondisyonu ve orijinalliği öne çıkar.
• Kıyafetlerde marka, temizlik durumu ve orijinallik belirleyici olur.

Bazı şeylerin ise maddi değeri, duygusal değerinden çok daha düşük. Mesela, yıllar önce alınmış eski bir atsan atılmaz ayakkabı, senin için özel olabilir ama ikinci el piyasasında neredeyse bedavaya veriliyor olabilir. Gerçek değeri anlamak için mutlaka piyasa araştırması yap. Gözünü karartıp satmaya kalkınca hayal kırıklığı yaşamazsın.

Kısacası; benzerlerinin gerçek alım-satım fiyatına bak, eşyanda öne çıkan özellikleri dürüstçe değerlendir, duygusal değer ile maddi değeri ayır. O zaman neyin elden çıkarılacağını, neyin elde tutulacağını daha rahat göreceksin.

Eldeki Eşyaya Yeni Hayat Vermek

Evde bir türlü elden çıkarmadığın o eşyaları çöpe atmak yerine başka nasıl değerlendirebilirsin? Birçok insan, atmaya kıyamadığı eşyaları tekrar kullanıp, hem evde yer açıyor hem cebinden tasarruf ediyor. Eski bir tişörtü temizlik bezi yapmak ya da kullanılmayan bardakları kalemlik haline getirmek artık klasik yöntemler — ama daha fazlası da mümkün.

İşte evdeki eşyaya yeni bir atsan atılmaz tadı kazandırmanın düşük maliyetli ve yaratıcı örnekleri:

• Eski cam kavanozları boyayıp mumluk ya da saklama kabı yapabilirsin.
• Kullanmadığın kitapları sehpa veya raf ayağı olarak değerlendirmek hem havalı, hem pratik.
• Bir türlü çıkmayan o tekli çorapları yumuşak oyuncak veya temizlik bezi haline getirebilirsin.
• Bozulan elektronik eşyaların bazı parçalarını hobi projelerinde ya da çocukların STEM etkinliklerinde kullanmak mümkün.

Dünyada evde eşya dönüştürmeyle ilgili yapılan bir araştırmaya göre, Avrupalıların %45’i yılda en az bir kez eski eşyalarını farklı şekilde değerlendirdiğini söylüyor. Bizde ise bu oran her yıl artıyor. İşte Türkiye’de en çok dönüştürülen ev eşyalarıyla ilgili küçük bir tablo:

Deneyip pişman olan yok. Unutma, kullanmadığın bir eşyayı atmak yerine ona yeni bir işlev kazandırırsan, hem çevreye katkı sağlarsın, hem de ev bataklığı olmaktan kurtulur. Fikir mi arıyorsun? İnternette "kendin yap" (DIY) videolarını karıştırmak bile yeter, sınırsız öneri bulacaksın.

Satmaya Kalkınca Dikkat Edilecekler

Evdeki eşyaları satmaya karar verdin diyelim. Burada işin püf noktaları var. Öncelikle, ister online ister ikinci el dükkanına git, alıcıların bakacağı ilk şey eşyanın durumu. Temizlik bu işin olmazsa olmazı. Üzerinde en ufak bir leke ya da hasar, fiyatı neredeyse yarıya indirebilir.

Fotoğraf çok önemli. Düz beyaz bir duvar önünde, mümkünse gün ışığında çekilen net fotoğraflar her zaman daha fazla ilgi çekiyor. Bir araştırmaya göre sahibinden.com ve Letgo gibi platformlarda net ve aydınlık görseller, %60 daha yüksek satış olasılığı sağlıyor.

Sonra açıklama kısmı geliyor. Kısa, samimi ve gerçek bilgiler yazmak yeterli. 'Temiz kullanıldı, çizik yok, kutusu duruyor' gibi net ifadeler güven verir. Eksikleri gizlemeye çalışma; dürüstlük uzun vadede her zaman kazandırıyor.

Fiyat konusu ise tam bir denge işi. Ne çok yüksekten aç ne de yok pahasına verme. Piyasa fiyatına ulaşmak için benzer ürünlerin ilanlarına bakabilirsin. Mesela, aşağıdaki tablo 2025 Temmuz verilerine göre İstanbul'da popüler ikinci el platformlarındaki bazı eşya ortalama satış fiyatlarını gösteriyor:

Güvenlik çok mühim: Adresini veya kişisel bilgilerini açık etme. Mümkünse kapalı bir alanda buluş, nakit alımda parayı kontrol et. Ayrıca, bazı platformlar satıştan komisyon alıyor, bunu da göz önünde bulundur. Bazı platformlar ise ürün satılmazsa hiçbir ücret talep etmiyor.

• atsan atılmaz kategorisindeki eşyalar için sabırlı ol. Satış her zaman hemen olmaz, zaman tanı.
• İletişimde nazik ve hızlı cevap verenlerin satış şansı daha yüksek.
• Herhangi bir anlaşmazlıkta, mesajları saklaman işine yarar.

Son olarak, satışta aceleye getirme. Gerçek değeri bulursan hem cebin hem de vicdanın rahat olur.

Gerçekten Kurtulmalı Mıyız?

Burada asıl soru şu: O eşyadan kurtulmazsak ne olur? Eşyaları biriktirmenin asıl bedelini, sadece dağınıklık ve yer kaybı olarak düşünmeyelim. ABD'de yapılan bir araştırmaya göre evdeki gereksiz eşyalar hem stresi artırıyor hem de zamanla verimliliği düşürüyor. Bunu fark etmek önemli.

Bir eşyaya bakıp 'Belki bir gün lazım olur' diyorsan, gerçekten o gün geliyor mu? Çoğu kişi bu yüzden evinde yıllarca kullanılmayan bir sürü eşya tutuyor. Şu yöntemi bir dene: Son bir yılda hiç kullanmadıysan ve yerine bir şey koyuyorsa, büyük ihtimalle onsuz da hayatına devam edebilirsin. Bazen sadece alışkanlıktan bırakmıyoruz inatla.

Peki ya duygusal açıdan değerli eşyalar? Birinin hediyesi ya da özel bir anısı varsa, tamam, tutmak mantıklı; ama sadece bu yüzden her köşeyi dolduruyorsan orada bir sınır çekmek lazım. Gerçekten önemli olanlar için ayrı bir alan oluştur, geri kalanlara veda et.

Karar vermek zor olsa da asıl atsan atılmaz denen eşyaların birçoğu aslında hayatına yük. Yani kurtulmak çoğu zaman sandığın kadar zor değil. Hatta fazla eşyadan arınmak, günün sonunda rahatlamanı sağlıyor. Etrafında daha az eşya olduğunda temizlikten tut, aradığını bulmaya kadar her şey kolaylaşıyor. Evde ferahlık, kafada hafiflik—bunu yaşayan biri olarak net şekilde söyleyebilirim.

Şunu deneyebilirsin:

• Saklayacağın her eşyayı tek tek ele al ve kendine “Hayatımda hakikaten bir işime yarıyor mu?” diye sor.
• Tutmak için bir sebep bulamıyorsan, ya birine ver ya da düzgünce elden çıkar.
• Duygusal şeyleri küçült: Hatıra kutusu gibi bir alanda az ama öz eşya saklamak sana yeter.

Bazen kurtulmak yenilenmek demek. Her yeni boşluk aslında yeni bir fırsat alanı. Fazlalıklardan arınınca kendine ve evine nefes aldırıyorsun, hem de hafifliyorsun.